Tình trạng Gà rừng Việt Nam

Trước đây, ở các bản làng gà rừng nhiều, nó còn đến giao phối với gà nhà. Mỗi sáng sớm mai thức dậy gà rừng gáy râm ran. Thế nhưng, người Việt săn bắn nhiều quá mức, nên bây giờ phải vào tận trong rừng sâu mới săn, bắn được gà rừng. Nạn săn gà rừng đang gia tăng, không những làm cho loài lâm cầm này đứng trước nguy cơ tuyệt chủng, làm mất cân bằng sinh thái[8]. Nhìn chung, gà rừng ở Việt Nam bị săn bắn quá mức để lấy thịt làm đặc sản và bắt sống để làm cảnh.

Săn bắt

Với giá bán gà rừng thịt hiện nay là 300 ngàn đồng/1 kg. Ở các địa phương miền núi nạn bẫy gà rừng còn nhiều hơn ở các vùng rừng ở miền xuôi, có ghi nhận việc nhiều người còn vào cả khu bảo tồn thiên nhiên Pù Huốngvườn quốc gia Pù Mát để bẫy gà rừng. Không những bẫy mà nhiều người con mang cả súng kíp, súng thể thao để đi săn gà rừng. Hiện nay nhậu thịt gà rừng và nuôi gà rừng làm cảnh đang là mốt của nhiều người. Chính điều này đã tạo nên cơn sốt săn gà rừng chưa từng có ở các vùng rừng xứ Nghệ. Ở bìa rừng, nơi có những ruộng lúa mà gà rừng thường xuống ăn, người đi săn hết đặt bẫy lại dùng nhựa cây để bắt chúng.

Trong cuộc săn gà rừng, đồ nghề của người săn rất công phu như gà mồi; băng đĩa cassette; chiếc bẫy giò và vô số bẫy bộng, bẫy lối mòn; thức ăn, nước uống khá đầy đủ. Có loại bẫy này phải có kinh nghiệm để xác định được lối mòn gà rừng thường xuyên đi qua để đặt bẫy. Gà rừng đi qua, đạp phải bẫy sẽ bị treo giò. Thợ săn thường chọn khoảng đất trống bên con suối nhỏ làm điểm đặt bẫy giò. Những chiếc bẫy này làm bằng dây phanh xe đạp nối với sợi dây dù làm thòng lọng. Đồng loạt nhiều chiếc bẫy này được cột với cành cây rừng, vít đinh cắm xuống đất, phủ là khô lên trên. Sau đó đặt gà mồi ở giữa. Con gà mồi này cũng bẫy được đem về nuôi và huấn luyện, nó có khả năng dụ gà rừng. Công đoạn cuối cùng là bật cassette phát tiếng gà rừng gáy để hỗ trợ cho gà mồi.

Con gà mồi sẽ rướn cổ gáy vang cả một góc rừng, con gà mồi gáy vài đợt xong đứng im nghỉ ngơi. Tiếng gà rừng từ chiếc đài cassette dấu dưới gốc cây mở hết công suất tiếp tục gáy hỗ trợ y như thật. Bẫy gà rừng là phải kiên trì. Nếu trời tháng 6 nắng, chúng đi kiếm ăn nhưng sẽ đến đoạn suối uống nước. Gà sẽ xù lông cổ nhìn gà mồi, kẻ xâm nhập lãnh thổ. Con gà mồi cũng rướn cổ gáy khiêu khích. Gà rừng điên tiết lao vào là bị sập bẫy, treo giò[8].

Thuần dưỡng

Gà rừng lai trưởng thành có trọng lượng từ 0,8 – 0,9 kg/ con, con nào có sắc lông đẹp thì làm cảnh, con nào ít đẹp hơn thì bán thịt. Một số nơi, gà cảnh có giá 500.000 đồng/con, gà thịt có giá 150.000 - 200.000 đồng/con[9] Vì gà rừng cảnh thường là con trống với bộ lông tía sặc sỡ, tai trắng, cựa nhọn, chân chì và thon lại gáy hay nên dễ hấp dẫn dân chơi [5][6] Giá gà rừng đỏ khá cao, loại thuần chủng, trưởng thành và đã quen nuôi nhốt thường được chào bán từ 600.000 đồng đến một triệu đồng/con, giá gà mái rẻ hơn gà trống. Gà đang trong giai đoạn sinh sản sẽ có giá khoảng 1,6 triệu đồng/cặp. Riêng gà rừng mới bẫy chưa thuần hóa có giá cao hơn hẳn, thông thường là 1,2 triệu đồng với một con mái và 1,5 triệu đồng với một con trống.

Với dân chơi gà rừng cảnh, gà chỉ được nuôi bằng thức ăn tự nhiên như cỏ, côn trùng và thóc, trong khi gà rừng nuôi thịt có thể hấp thụ cả thức ăn công nghiệp như cám gạo, ngô xay nhuyễn hoặc thức ăn tổng hợp. Gà nuôi lấy giống hoặc làm cảnh thường chỉ ghép cặp 2 mái và một trống để tăng độ thuần, còn gà nuôi lấy thịt ghép cặp tới 12 mái -1 trống. Vóc dáng nhỏ bé nhưng thịt chắc, giá trị dinh dưỡng cao khiến gà rừng lấy thịt vẫn mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người nuôi, dù giá không bằng gà nuôi giống hoặc làm cảnh. Gà lấy thịt thường có trọng lượng dưới 1,3 kg, giá gà trống thịt 250.000 – 300.000 đồng/con, gà mái 180.000 – 250.000 đồng/con[2]. Nhiều nhà hàng, quán ăn đã thu hút thực khách với món gà rừng, chim trĩ, chúng đều được nuôi từ những nhà vườn[1].

Mức độ thuần của gà rừng đỏ dựa trên màu sắc chân, số lông đuôi và chiều dài mình. Thông thường những con có màu chân xanh đá là giống thuần chủng, gà lai có chân màu xám. Gà rừng thuần chủng có thân hình thanh hơn, mào nhỏ và lông đuôi thưa với tối đa 2 cọng lông đuôi cong chính và khoảng 4 lông đuôi cong phụ mỗi bên. Ngược lại, gà lai có đuôi lớn, thân hình vạm vỡ hơn hẳn. Nhút nhát, khó nuôi và không dễ tìm được cá thể thuần chủng nhưng dân chơi gà cảnh vẫn sẵn sàng chi để sở hữu một con gà rừng Việt hiếm có. Gà rừng đỏ thường được cung cấp từ các đầu mối tại khu vực miền Trung và Tây Nguyên.

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Gà rừng Việt Nam http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?se... http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwta... http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/khoi-nghiep... http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/khoi-nghiep... http://www.catalogueoflife.org/col/details/species... http://www.eol.org/pages/1231853 http://nld.com.vn/cong-doan/trieu-phu-ga-rung-2014... http://danviet.vn/chan-dung-nha-nong/nuoi-ga-rung-... http://infonet.vn/bac-trieu-moi-con-ga-rung-hiem-p... http://suckhoedoisong.vn/y-hoc-co-truyen/kinh-nghi...